Van de tien Belgische inwoners namen er zeven deel aan sportactiviteiten in 2018, een stijging van bijna twintig procent ten opzichte van 2011, toen slechts vijf van de tien actief bezig waren. Sport is gezond, het is goed dat de algemene participatiegraad stijgt, wat leidt tot bijvoorbeeld gezond ouder worden en algemeen welzijn, maar er gebeuren wel ongelukken. Het risico op het ontwikkelen van een blessure in een sportcontext is groot. Volgens bronnen die onderzoek doen naar de incidentiegraad, zoals VeiligheidNL, treden naar schatting twee blessures op over de oorzaak van duizend uur sportbeoefening. Dit lijkt redelijk, maar als we deze getallen optellen, komen we uit op 3,7 miljoen blessures op jaarbasis voor Nederland. Met bijna de helft van deze blessures die intensief behandeld moeten worden, wordt het bijna contra-intuïtief om te concluderen dat de kosten opwegen tegen de baten.
Succes is geen toeval maar gaat waarschijnlijk gepaard met opofferingen en veel ongelukken. Meerdere inspirerende citaten van beroemde atleten leiden tot de overtuiging dat blessures alleen op het hoogste niveau voorkomen en bijna noodzakelijk zijn om groot succes te behalen. Sterker nog, wedstrijdsporters raken vaker geblesseerd door hun intensieve trainingsschema's, maar de statistieken laten zien dat de gemiddelde Joe ook zijn aandeel verwerft. Vooral kinderen, die nog steeds fysiek groeien en zich ontwikkelen, lopen een groot risico op acute of ontwikkelingsstoornissen. Door het brede scala aan sporten en hun dynamische karakter kunnen er meerdere soorten mogelijke blessures ontstaan. Schaafwonden, kneuzingen, bursitis, snijwonden, ontwrichtingen, rekkingen, breuken, verstuikingen, verrekkingen, scheuren, peesontsteking. Een breed spectrum van vervormingen met hun respectievelijke behandeling, eventueel inclusief immobilisatietoestellen.
Dit artikel geeft een overzicht van de meest voorkomende sportblessures, waarbij de orthese wordt toegepast in de behandeling.
Onderste lidmaat
Schattingen met betrekking tot de prevalentie van de enkelverstuiking variëren van 17-30 procent van alle sportblessures. Omdat de incidentie zo hoog is en de literatuur over dit onderwerp zo overweldigend, is het noodzakelijk om de enkelverstuiking in dit overzicht op te nemen, ook al omvat de behandeling niet noodzakelijkerwijs de uitvoering van de orthese. Een conservatieve behandeling van de enkelverstuiking kan op een van de twee manieren worden uitgevoerd. Functionele revalidatie wordt geassocieerd met een snellere terugkeer naar lichamelijke activiteit en de activiteiten van het dagelijks leven, wat leidde tot de conclusie dat functionele revalidatie een voorkeur heeft voor een bewolkte immobilisatie. Ongetwijfeld bestaat deze aanpak voor verstuikingen van graad I en II, maar voor graad III, de ernstigste variant, is er in de literatuur nog geen consensus bereikt. De populaire overtuiging is dat het verwaarlozen van casts en immobilisatie bij enkelverstuikingen de voorkeur verdient, hoewel de conclusies van de verschillende review papers niet eenduidig zijn. Toekomstig onderzoek moet zich richten op de nieuwste technieken en behandelingen, bijvoorbeeld Brostromchirurgie met de respectievelijke immobilisatiegoten die tijdens de revalidatie worden gebruikt.
Een ander frequent voorkomend letsel aan de onderste ledematen is de ontwikkeling van scheenbeenspalken, ongeveer 13-17% van alle aan rennen gerelateerde letsels. Dit overbelastingsletsel komt regelmatig voor in het leven van een persoon die besluit om over te schakelen van een eerder inactief gedrag naar een actieve levensstijl, maar het kan iedereen overkomen, op elk moment. De zwakke pijn langs de binnenrand van het scheenbeen wordt veroorzaakt door herhaaldelijke trauma's aan het omliggende spierweefsel. Zoals bij de meeste sporttrauma's is RICE, Rest, Ice, Compress en Elevate een van de eerste behandelingen, maar dit is vooral interessant voor scheenbeenspalken omdat het een ontstekingsblessure is. Bretels zijn een veel geziene uitwendige medische remedie, maar ook stijve orthesen en inlegzolen zijn heilzaam. Ze ondersteunen de voet en corrigeren biomechanische onregelmatigheden, die mogelijk de stressoverbelasting veroorzaken.
Hooggekwalificeerde sporten met veel verdraaiing en draaiing zijn de oorzaak van veel knieproblemen en met name van de voorste kruisbandenscheuren. Een snelle verandering van richting of snelheid en direct contact kan leiden tot het volledig scheuren van het ligament. Individuele behoeften bepalen de behandeling, maar een volledig gescheurde band zal niet genezen zonder operatie. Oudere patiënten kunnen kiezen voor een niet-chirurgische, op bracing gebaseerde behandeling met betrekking tot hun minder actieve levensstijl, maar de actieve sporters hebben baat bij een chirurgische ingreep.
Niet-chirurgische en postoperatieve behandeling integreert verstevigingsstrategieën, maar er wordt nog steeds onderzocht of deze technieken de normale biomechanica herstellen en het gereconstrueerde ACL beschermen. Er zijn meerdere scharnierende en flexibele braces op de markt, telkens met specifieke positieve en negatieve aspecten. De dynamische achterste ladebrace heeft bewezen de laksheid van de voorste knie te verbeteren in vergelijking met functionele revalidatie zonder operatie.
Fractuur incidentie verschilt per sport, maar een algemene trend naar letstels aan de bovenste ledematen kan worden samengevat.
Repetitieve beweging van de patella tegen het dijbeen kan het weefsel onder de knieschijf beschadigen met als gevolg het patellofemorale pijnsyndroom, ook wel de knie van een loper genoemd. De knie van een loper is een verzamelnaam en omvat ook het iliotibiaalbandsyndroom, dat het gevolg is van peeswrijving aan de zijkant van de knie. Ook hier is de gewrichtsimmobilisatie niet de primaire behandeling, maar de toepassing van de orthese kan een nuttig hulpmiddel zijn om de problemen die het gevolg zijn van de knie van een hardloper in de toekomst te genezen en te helpen voorkomen. Inlegzolen, bijvoorbeeld, het corrigeren van de houding heeft bewezen het herstel te versnellen en op korte termijn terug te keren naar de sport.
Bewegingen die een verkorting en verlenging van de dijbeenadapters vereisen, kunnen leiden tot een zogenaamde liesbreuk. Schoppen met het dominante been is een veel voorkomende oorzaak, maar valt over het algemeen ook, of het optillen van zware voorwerpen is als mogelijke drijfveren gemeld. Letsels van graad III of liestrekken met beschadiging van de pezen kunnen baat hebben bij een operatie met geïntegreerde brace-therapie achteraf. Ook de minder ernstige beschadigingen en niet-chirurgische behandelbare aandoeningen worden door de braces overgenomen.
Spieren en pezen aan de achterkant van de dij, in de volksmond bekend als de hamstrings, worden op dezelfde manier behandeld. Braces worden gebruikt in de behandeling en als preventieve bescherming tegen terugkeer.
Bovenste lidmaat
Epicondylitis kan zich uiten aan de laterale en de mediale kant, respectievelijk bekend als tennis - en golfers -elleboog. De chronische tendinose ontstaat door overmatig gebruik van de onderarmspieren en resulteert in 1,3-3% laterale en 1-5% mediale gevallen in een steekproefpopulatie (30-64 jaar oud). Bretels en mouwen laten een onmiddellijke verbetering zien, maar de beste resultaten worden verkregen door toepassing van de counterforce-orthese.
Fractuur incidentie verschilt specifiek sport, maar een algemene trend naar de bovenste ledematen schade kan worden geëxtraheerd. Distale radius en carpale botbreuken kunnen optreden tijdens elke activiteit waarbij de sporter per ongeluk valt en probeert zijn val op de grond te breken. Met een hoge snelheid en een iets betere valtechniek wordt het sleutelbeen het volgende doelwit. Een val op de schouder, zoals vaak gezien in wedstrijdfietsen, kan leiden tot een gebroken sleutelbeen. Immobiliserende gietvormen rond het sleutelbeen kunnen niet nauwkeurig genoeg worden geplaatst, maar de meeste andere door de sport veroorzaakte breuken hebben veel baat bij een immobiliserende orthese.
De inhoud van dit artikel mag niet worden gebruikt als een behandelingsvoorschrift; ze zijn geschreven om een overzicht te geven van mogelijke orthesen implementatie bij veel voorkomende sportblessures. Neem altijd contact op met uw huisarts of huisarts.
